De hondentraining die vroeger standaard was is anders dan die van nu. Wat is de manier van trainen van vroeger, en welke manier van trainen wordt nu toegepast?
Hondentraining vroeger
Er was eens een tijd waarin… we werden uitgenodigd voor de eerste les van de puppycursus met een slipketting. Dat kan je je nu niet meer voorstellen, maar toen was dat normaal. Waarom?
Vroeger (zo'n 30 jaar geleden) werd gedacht dat honden dominant wilden zijn, ofwel: altijd de baas probeerden te spelen. Er werd dus gedacht: een hond moet je flink onder de duim houden. De wetenschappelijke achterliggende gedachte kwam naar aanleiding van de dominantie theorie, een resultaat van een onderzoek van de Zwitserse zoöloog Schenkel. Hij had in 1947 het gedrag van tien wolven op een oppervlakte van 10 bij 20 meter in de dierentuin van Basel bestudeerd. Schenkel zag bij de wolven een duidelijke hiërarchie en door dominantie gevormde rangorde. Voor de wolven die hij als leider beschouwde, introduceerde hij in zijn studie de term alfawolf. Verschillende wetenschappers en onderzoekers namen dit dominantie model over.
Dominantie
Daarmee werd het dominantie-model hét verklaringsmodel voor het sociale gedrag van wolven en honden. Via televisie, zoals in Nederland Martin Gaus, John Fisher in Engeland en recentelijk nog ‘hondenfluisteraar’ Cesar Millan in Amerika werd het gemeengoed bij het grote publiek. Schenkels observaties van het gedrag van tien wolven op een zeer klein oppervlak hebben tientallen jarenlang het beeld dat tal van mensen hebben van het gedrag van onze honden volledig bepaald. En, nog steeds, is het spraakgebruik van de gemiddelde hondenbezitter doordrenkt van dominantie-denken.
In de jaren zeventig werden deze ideeën door vooruitstrevende hondentrainers en gedragstherapeuten geprojecteerd op de relatie mens-hond. Wilde men een brave, gehoorzame hond hebben, dan was het nodig dat de hond de mens als roedelleider, als alfa beschouwde. De enige manier waarop je dat als baas voor elkaar kon krijgen, zo dacht men, was door je te gedragen zoals een hondse roedelleider dat zou doen: je moest bij alles het initiatief nemen en (letterlijk) de hoogste plaats innemen.
Hondentraining nu
Naarmate het onderzoek naar honden- en wolvengedrag vorderde, werd duidelijk dat de praktijk verschilde van de theorie en dat het gedrag dat in de dierentuin was geturfd soms totaal verschilde van het gedrag dat in het wild werd waargenomen.
In 1999 publiceerde David Mech het artikel “Alpha status, dominance, and division of labor in wolf packs” waarin hij vertelde dat het door hem zo verbreid geraakte concept van de alfa wolf helemaal niet klopte. Er is geen sprake van een lineair hiërarchische gevormde groep, met een dominante alfa aan de top die zich naar die positie toe heeft gevochten. Wolven vormen gewoon een gezin, net zoals wij mensen: pa, ma en de kinderen. Er is daardoor wel een zekere hiërarchie, omdat de ouders nu eenmaal ouder en wijzer zijn, en de kinderen van leeftijd verschillen. Maar meer ook niet. Onderlinge conflicten zijn er eigenlijk niet of nauwelijks. Er is, zo ziet men nu, een vertekend beeld ontstaan doordat de wolf vooral in gevangenschap is bestudeerd.
Dominant gedrag komt niet vaak voor
Bradshaw en collega’s stellen nu dat het gedrag van honden onderling of naar mensen toe, inclusief agressie, niet voortkomt uit een ingebouwd verlangen om hogerop te komen. Zij zijn van mening dat het gemotiveerd wordt door de waarde die dingen hebben voor een hond en gereguleerd wordt door opgedane leerervaringen en daarmee gepaard gaande associaties en verwachtingen.
Gedrag dat mensen meestal als ‘dominant’ betitelen – aanstoten, drammen, blaffen, grommen, bijten – komt bijna altijd voort uit emoties zoals wanhoop, angst en frustratie. Het komt bovendien zelden uit de lucht vallen. Meestal treedt het alleen op omdat eerdere, subtielere pogingen tot communicatie niet gezien, niet gehoord, niet begrepen of bewust genegeerd zijn. Het is dus belangrijk subtiele signalen bij je hond te leren herkennen. Sinds de jaren negentig is ook duidelijk aan het worden dat er meer overeenkomsten zijn tussen mensen en dieren in het emotionele systeem. We leren op dezelfde manier. Honden hebben ook emoties.
Dominantie bestaat nog steeds, maar niet in de zin dat de hond altijd de baas wil zijn in huis. In het algemeen gebruiken biologen en ethologen de term ‘dominant’ eigenlijk alleen in relatieve zin, om de verhouding tussen twee individuen weer te geven. Lees hier meer over dominantie.
Bron wetenschappelijke informatie: https://www.elianhattinga.nl/wp-content/uploads/2017/06/Dominantie-2010-compleet.pdf
Een hulpmiddel dat je hond traint
Tegenwoordig bestaan er zogenaamde ‘trainingslijnen’ (de moderne versie van de slipketting), anti trektuigen en anti-blaf banden. Waar trainen we de hond in? Een hulpmiddel traint je hond niet. Een hulpmiddel kan je hond wel leren om te vermijden. Het hulpmiddel veroorzaakt lichamelijk ongemak, door middel van een piep, schok of vervelende druk. Inmiddels zijn een aantal hulpmiddelen verboden, zoals de prikband (sinds 1 juli 2018) en het gebruik van hulpmiddelen met een elektrische schok (sinds 1 januari 2022). Een hulpmiddel leert je hond dus meestal geen langdurig ander gedrag.
Corrigeren vs belonen
Er zijn simpelweg 2 manieren om een hond iets aan te leren: straffen en belonen. Nu klinkt dat heel simpel en recht door zee, maar het is lastiger dan het lijkt. Je kunt namelijk op verschillende manieren straffen, en op verschillende manieren belonen.
Corrigeren door de hond een vervelende ervaring te geven (denk aan: berispen met harde stem, tik, of iets dergelijks) kent veel nadelen. Je hond wordt argwanend naar jou, kan angst en agressie gaan vertonen. Die nadelen kleven aan een beloningsgerichte opvoeding niet. Hij mag het niet doen vs wat zou je nu van hem willen?
Dat is de reden dat we tegenwoordig op een beloningsgerichte manier honden trainen. Dit betekent niet alleen de hond koekjes geven en ook niet dat een hond niet wordt worden begrenst.
Verschillende beloning snacks >
Hond trainen
Een hond weet niet als vanzelfsprekend welk gedrag jij van hem wenst. Leer je hond dus wat je van hem wilt. Gewenst gedrag is trainbaar. Weet je niet hoe? Zoek hulp bij een gecertificeerde en/ of geaccrediteerde hondentrainer. Iemand die een opleiding heeft gevolgd volgens de nieuwste inzichten kan zich laten accrediteren. Hondentrainer en gedragstherapeut zijn vrije beroepen, kijk dus goed welke manier van trainen iemand aanhangt, of kijk hier voor meer informatie over het vinden van een goede gedragstherapeut (veel gedragstherapeuten geven ook hondentraining).
Ook uitdagend gedrag/ probleemgedrag is heel goed te veranderen door middel van moderne, beloningsgerichte, training:
Heb je een vraag? Mail gerust naar info@hondentaak.nl
Verder lezen:
